Dement en blind: 'de hulpvraag heeft raakvlakken'

In de zeven jaar dat Stefanie Trapman (EVV'er in verpleeghuis Overslydrecht) bij Waardeburgh werkt, heeft ze al voor veel verschillende cliënten gezorgd. Maar de zorg voor een blinde vrouw? Dat is iets waar ze nog niet eerder mee in aanraking was gekomen.

Toen haar werd gevraagd of ze de zorg voor mevrouw Struijk wilde oppakken, hoefde Stefanie echter niet lang over een antwoord na te denken. Natuurlijk wilde ze dat! Of er in het verpleeghuis ook plek was voor hulphond Unga? Stefanie: 'Dat stelde ons voor meer praktische uitdagingen, maar ook Unga was van harte welkom.'

Mevrouw Struijk is blind en heeft beginnende dementie. Vanwege haar blindheid is mevrouw Struijk eerder naar een verpleeghuis verhuisd dan gebruikelijk is. Stefanie en Erica (de dochter van mevrouw Struijk) hopen dat ze zich daardoor goed leert oriënteren in haar nieuwe huis.

De zorg voor iemand die blind is, brengt allerlei uitdagingen met zich mee. Stefanie en haar collega’s schrokken daar echter niet voor terug. ‘We geven onze bewoners zoveel mogelijk ruimte en vrijheid,’ vertelt Stefanie. ‘We stemmen onze zorg af op de persoonlijke wensen. Mevrouw Struijk heeft haar eigen wensen en behoeften, dat is eigenlijk niet anders dan bij elke andere bewoner waar we voor zorgen.’

‘De hulpvraag bij dementie heeft raakvlakken met de hulpvraag bij blindheid,’ vertelt Erica. ‘Iemand kan bijvoorbeeld de prullenbak niet vinden.’ Maar waar je iemand die dement is kunt meenemen – ‘kijk, hier is de prullenbak’ – is dat voor iemand die blind is niet voldoende. Erica: ‘Als iemand blind is, moet jij alles wat je ziet benoemen. Hoe gedetailleerder de beschrijving is, hoe beter. Is de stoel waar mijn moeder in zit groen of blauw? Dat soort details zijn heel belangrijk voor haar. Door de beschrijvingen vormt ze zich in haar hoofd een beeld van de ruimte.’

Het klinkt misschien eenvoudig, maar dat is het niet. ‘Elke medewerker moet mevrouw Struijk op precies dezelfde manier begeleiden,’ zegt Stefanie. ‘En alles beschrijven kost tijd,’ weet Erica. ‘Door de dementie kan ze een beeld bovendien weer vergeten. Dat vraagt van de medewerkers dat ze elke dag opnieuw dezelfde dingen beschrijven.’ Maar Stefanie, haar collega’s en de familie zien dat het werkt: het beschrijven geeft mevrouw Struijk vertrouwen en een gevoel van veiligheid.

Als EVV (eerst verantwoordelijke verzorgende) coördineert Stefanie alle zorg voor mevrouw Struijk. En dat betekent veel afstemmen met andere zorgverleners en met familie. 'Erica is heel betrokken,’ vertelt Stefanie. ‘Dat is fijn, want zij kan veel tips geven. Eerst hield ik mevrouw Struijk bijvoorbeeld bij haar arm vast om haar te begeleiden. Erica vertelde dat het handiger is om haar bij de elleboog vast te houden; zo kun je haar sturen.'

Ook Erica merkt hoe belangrijk het is om als familie goed samen te werken met de zorgverleners. ‘Het geeft een goede wisselwerking. Stefanie is heel positief. Met haar enthousiasme brengt ze iedereen bij elkaar. Het gaat niet elke medewerker of vrijwilliger van nature goed af om alles wat zij zien te beschrijven. Toch doet iedereen zijn best. Het gaat niet altijd op de manier waarop ik het zelf zou doen, maar dat is prima. Anders is niet verkeerd en iedereen heeft oog voor wat een bewoner nodig heeft.’

Mevrouw Struijk is gelukkig in Overslydrecht. Ze voelt zich niet meer eenzaam en geniet zichtbaar van de activiteiten die er zijn. Stefanie: ‘Bij dementie is het belangrijk om de hersenen te blijven prikkelen. Dat kan bijvoorbeeld door zoveel mogelijk zelf te blijven doen.’ Mevrouw Struijk maakt elke dag haar kamer schoon (‘dat helpt haar ook weer bij het oriënteren’) en heeft andere kleine huishoudelijke taken, zoals de afwas. ‘Het geeft haar zingeving,’ zegt Erica. En dat ze haar hulphond Unga bij zich heeft, doet haar ook veel goed.

Officieel is Unga met pensioen, maar voor mevrouw Struijk is hij nog altijd onmisbaar. ‘Unga is echt haar maatje,’ zegt Stefanie . 'Het is dan ook een hele lieve hond.’ Lief of niet, een hond moet meerder keren per dag worden uitgelaten. Mevrouw Struijk kan dat niet meer alleen doen. De verzorgende laat Unga nu ‘s ochtends vijf minuten uit. Voor de rest van de dag heeft de familie een hondenuitlaatservice geregeld. Niet elke collega vindt het uitlaten even prettig. 'Dan heb je net je ontbijt op en sta je hondenpoep in een zakje te scheppen,’ zegt Stefanie. ‘Maar als dat alles is…’

‘Dat vind ik echt het allerfijnst,’ zegt Erica, ‘dat Stefanie en haar collega’s ook open stonden voor Unga. Er is hier in Overslydrecht ruimte voor meer. En alles wat we nu met elkaar uitproberen is niet alleen goed voor mijn moeder, maar ook voor andere bewoners die slechtziend zijn. De zorg voor mijn moeder is uitdagend én verrijkend.’